1️⃣ शैक्षणिक पात्रता
महाराष्ट्र लोकसेवा आयोगाच्या (MPSC) विविध परीक्षांसाठी उमेदवारांनी विशिष्ट शैक्षणिक पात्रता पूर्ण करणे आवश्यक आहे. खालीलप्रमाणे विविध परीक्षांसाठी आवश्यक शैक्षणिक पात्रता दिली आहे:
✨ राज्यसेवा परीक्षा (Rajyaseva Exam)
- उमेदवाराने भारत सरकार किंवा महाराष्ट्र शासन मान्यताप्राप्त विद्यापीठ किंवा संस्थेतून पदवीधर (Graduate) असणे आवश्यक आहे.
- शेवटच्या वर्षात असलेले उमेदवारदेखील अर्ज करू शकतात, मात्र मुख्य परीक्षेच्या पूर्वी पदवी पूर्ण असणे बंधनकारक आहे.
- काही पदांसाठी विशिष्ट शैक्षणिक पात्रता आवश्यक असते. जसे की,
- सहाय्यक वनसंरक्षक (Assistant Forest Guard) – विज्ञान शाखेतील पदवी आवश्यक.
- सहाय्यक अभियांत्रिकी सेवा (Engineering Services) – संबंधित अभियांत्रिकी शाखेची पदवी आवश्यक.
✨ गट-ब व गट-क परीक्षा
- बहुतेक पदांसाठी कोणत्याही शाखेची पदवी आवश्यक आहे.
- काही पदांसाठी विशिष्ट पात्रता आणि तांत्रिक शिक्षण आवश्यक असते. जसे की,
- गृह विभागातील उपनिरीक्षक (PSI) – कोणत्याही शाखेतील पदवी आणि शारीरिक पात्रता निकष.
- कर निरीक्षक (Tax Inspector) – कोणत्याही शाखेतील पदवी.
- लिपिक-टंकलेखक (Clerk-Typist) – कोणत्याही शाखेतील पदवी आणि मराठी टायपिंग 30 शब्द प्रतिमिनिट आणि इंग्रजी 40 शब्द प्रतिमिनिट टायपिंग आवश्यक.
✨ विशेष पात्रता (Additional Eligibility)
- मराठी भाषा वाचन, लेखन आणि संभाषण येणे आवश्यक.
- काही पदांसाठी शारीरिक पात्रता चाचणी आवश्यक (उदा. पोलिस उपनिरीक्षक, वनसेवा परीक्षा इ.).
- उमेदवार भारतीय नागरिक असावा आणि महाराष्ट्राचा रहिवासी असल्यास त्याला काही आरक्षण आणि विशेष सवलती लागू होतात.
2️⃣ वयोमर्यादा आणि आरक्षण नियम
MPSC परीक्षेसाठी उमेदवारांची वयोमर्यादा खालील प्रमाणे निश्चित केली आहे:
✨ राज्यसेवा परीक्षा वयोमर्यादा
- सर्वसाधारण प्रवर्ग (Open Category): 21 ते 38 वर्षे
- मागासवर्गीय (SC/ST/OBC/EWS): 21 ते 43 वर्षे
- दिव्यांग (PWD): 21 ते 45 वर्षे
- माजी सैनिक (Ex-Servicemen): सेवावर्षांनुसार वयोमर्यादा सवलत लागू
✨ गट-ब आणि गट-क परीक्षा वयोमर्यादा
- सर्वसाधारण प्रवर्ग: 18 ते 38 वर्षे
- मागासवर्गीय (SC/ST/OBC): 18 ते 43 वर्षे
- दिव्यांग उमेदवार: 18 ते 45 वर्षे
- माजी सैनिक: सेवावर्षांनुसार सवलत लागू
✨ आरक्षण नियम (Reservation Criteria)
MPSC परीक्षेत महाराष्ट्र शासनाने खालीलप्रमाणे आरक्षण लागू केले आहे:
- अनुसूचित जाती (SC): 13%
- अनुसूचित जमाती (ST): 7%
- इतर मागासवर्गीय (OBC): 19%
- विमुक्त जाती (VJ-A): 3%
- भटक्या जमाती (NT-B): 2.5%
- भटक्या जमाती (NT-C): 3.5%
- भटक्या जमाती (NT-D): 2%
- आर्थिक दुर्बल घटक (EWS): 10%
- महिला आरक्षण: सर्व श्रेणींमध्ये 30%
- दिव्यांग आरक्षण: 4%
- माजी सैनिक आरक्षण: 2%
✨ महत्त्वाच्या टीपा:
- वयोमर्यादा गणना परीक्षेच्या जाहिरातीमध्ये दिलेल्या ‘महत्त्वाच्या तारखे’नुसार केली जाते.
- मागासवर्गीय उमेदवारांना वयोमर्यादेत सूट लागू असली तरी शैक्षणिक पात्रतेत कोणतीही सवलत नसते.
- आरक्षणाचा लाभ घेण्यासाठी वैध प्रमाणपत्र आवश्यक असते.
